Savjeti farmaceuta i članci
U susret sezoni GRIPE
Gripa ili influenca relativno je teška zarazna boles disajnog sistema.Pojavljuje se svake godine u zimskim mjesecima u manjim ili većim epidemijama. Naziv gripa dolazi od francuske riječi la grippe- ščepati.
Gripu uzrokuju virusi influence A, B i C čija je karakteristika da neprestano mijenjaju antigena svojstva, najviše virus influence tipa A. Manje ili veće epidemije izazvane tipom A javljaju se gotovo svake godine, a epidemije uzrokovane tipom B malo su rjeđe i javljaju se svakih četiri do pet godina. Epidemije izbijaju naglo, zahvataju 10 - 40% stanovništva, traju oko šest sedmica, a virus nestaje do sljedeće godine.
SIMPTOMI
Simptomi gripe javljaju se jedan do tri dana nakon izlaganja virusu. Izvor zaraze je zaražen čovjek, koji je zaražen dan prije pojave simptoma i pet dana nakon što se bolest razvije. Širi se kapljičnim putem (kašljanjem i kihanjem) direktno sa inficirane na zdravu osobu. Moguć je i indirektan prenos kontaktom, preko predmeta zaraženih iscjedkom iz nosa ili ždrijela inficirane osobe.
Bolest nastupa naglo sa jako izračenim opštim simptomima: temperatura od 38 do 40 °C, bolovi u mišićima, kostima i zblobovima, opšti osjećaj nemoći, a mogu se javiti povraćanje i proliv.
Nakon nekoliko dana slijede respiratorni simptomi: osjećaj pečenja i stezanja u nosu, suhoća i bol u grlu, promuklost i bol iza grudne kosti, suh i nadražajni kašalj, konjuktivitis, osjetljivost očiju na svjetlost i bolovima u oku (osjećaj „pijeska u očima“).
Bolest obično traje 7 do 10 dana. Obzirom da je imunitet protiv gripe specifičan, izliječena bolest prouzrokovana jednim tipom virusa ne pruža zaštitu od drugog tipa, pa je čovjek neprestano izložen infekciji.
KOMPLIKACIJE
Kao komplikacije gripa mogu se javiti upala sinusa (sinuitis), uha (otitis), bronha (bronhitis) i pluća (pneumonija). Obično nastaju kao posljedica sekundarne bakterijske infekcije, tokom akutne faze gripa ili na početku oporavka. Upala pluća je najteža komlikacija, koja je istovremeno uzrokovana virusom i bakterijom. Na nju treba posumnjati kada se ponovo povisi temperatura, otežano diše i javi se gnojni ili sukrvičavi iskašljaj. Kod hroničnih bolesnika često se javlja pogoršanje osnovne bolesti.
NIJE SVAKA PREHLADA GRIPA
Ljudi često misla da je svaka prehlada ili bolest sa povišenom temperaturom gripa, ali treba imati na umu da veliki broj virusa može izazvati slične simptome.
PREHLADA – je virusom uzrokovana bolest kod koje se javljaju hunjavica, kihanje, začepljenost nosa i ušiju, suhoća i stezanje u ždrijelu, a opšti simptomi, kao što su povišena temperatura i bolovi u mišićima su vrlo blagi ili ih uopšte nema. Obično prolazi bez komplikacija.
LIJEČENJE
Kako se radi o virusnoj bolesti, nema specifičnog lijeka, nego se koristi simptomatsko liječenje, a antibiotici se propisuju samo u slučaju sekundarne bakterijske infekcije (upale pluća, sinusa, uha).
Simptomatsko liječenje uključuje mirovanje u krevetu, uzimanje dovoljno tečnosti i vitamina C, uzimanje sredstava za snižavanje temperature i bolova (paracetamol, andol).
Zbog visoke zaraznosti virusa vakcinacija je specifična mjera zaštite. Koristi se inaktivirana vakcina koja sadrži samo površinske antigene virusa influence, pa ne može izazvati bolest nego podstiče stvaranje zaštitnih antitijela. Da bi se razvio imunitet potrebno je dvije do tri sedmice, a zaštita nakon vakcinacije traje oko šest mjeseci, pa je potrebno vakcinaciju ponoviti svake godine.
Vakcina je svake godine nova i različita, sastavljena prema preporuci Svjetske zdravstvene organizacije. U laboratoriji izolovani sojevi virusa influence proučavaju se u referentnim centrima (Atlanta, Australija, Japan), a na osnovu praćenja kretanja virusa po zemljanoj kugli, određuje se koji će se virusi biti sastavni dio vakcine za nadolazeću sezonu. Vakcina sadrži dvije komponente virusa influence A (H3N2 i H1N) i virus influence tip B.
Osobe koje se moraju vakcinisati su: ljudi stariji od 65 godina, hronični bolesnici bez obzira na dob, osobe s hroničnim oboljenjima srca i pluća, pacijenti oboljeli od dijabetesa i zdravstveni radnici.
Vakcinacija je kontraindikovana kod osoba koje su alergične na jaja, bjelančevine pileta, kanamicin i neomicin sulfat i pomoćne supstance u vakcini. Kod bolesnika s akutnom infekcijom i visokom temperaturom vakcinacije se odgađa dok ne ozdrave.
Piše:
mr ph Vesna Tadić